آموزش مبانی پایه نرم افزار موبایل و تبلت

بسم الله الرحمن الرحیم

آموزش تعمیر موبایل در بوشهر و شیراز

مبانی پایه نرم افزار موبایل و تبلت

مقدمه

شاید بارها عبارت های سیستم عامل (OS)، رام ، کاستوم رام ، رام استاک (استوک) ، فیرم ور و … را شنیده باشید.اگر تازه کار تعمیرات موبایل و تبلت را شروع کرده باشید با شنیدن این نام ها احساس سر درگمی می کنید . در ادامه با ما همراه باشد تا هر آنچه که لازم است قبل از شروع کار بدانید را با زبان ساده و قابل فهمی برایتان شرح دهیم.

جزییات تخصصی (پایه ای)

همانطور که می دانید کامپیوتر ها برای کار کردن نیازمند یک نرم افزار بخصوصی هستند که به آن سیستم عامل گفته می شود. عملا دستگاه های کامپیوتری بدون سیستم عامل، یک جسم بدون روح هستند و قادر به انجام هیچ کاری نیستند .ویندوز شرکت مایکروسافت، مکینتاش شرکت اپل و سیستم عامل اپن سورس لینوکس نمونه های از سیستم عامل هایی هستند که بر روی سخت افزار کامپیوترها نصب می شوند . از طرفی گوشی های تلفن همراه هوشمند و تبلت های امروزی که می توان گفت نوع فشرده شده و قابل حمل کامپیوترها هستند ( در واقع کامپیوترهای جیبی توسعه یافته هستند) نیز برای عملکرد خود از سیستم عامل هایی نظیر اندروید، iOS ، ویندوز موبایل و سیستم عامل بلک بری بهره می گیرند .

(ROM) رام چیست؟

ROM مخفف Read-Only Memory یا به فارسی حافظه فقط خواندنی می باشد که به حافظه داخلی یک موبایل یا تبلت اشاره دارد. که در واقع به این منظور حافظه خواندنی نام گذاری شده که سیستم عاملی که در آن ذخیره می شود پس از ذخیره برای اجرای دستوراتش نیاز به ویراستاری ندارد ( هر چند سیستم عامل بروز رسانی می شود ولی این نام در مقابل هارد دیسک و یا حافظه فلش که به طوری کلی اجازه خواندن/نوشتن حتی در محدوده ای که سیستم عامل ذخیره شده است را می دهد، بر روی Rom گذاشته شده است) . ROM های قدیمی غیر قابل پاک شدن بوده اند و حتی در صورت بروز کوچکترین اشتباه باید دور انداخته می شدند.

Firmware / فرمور چیست ؟ ( سفت/محکم افزار)

به سیستم عامل فقط خواندنی ای که در مبحث قبل ذکر کردیم ، فرم ور هم گفته می شود. کلمه firm به معنای سفت و محکم به عدم دسترسی کاربر به ویرایش اطلاعات دستگاه اشاره دارد.امکان اصلاح و ویرایش فرم ور امکان پذیر است ، اما نه برای کاربر عادی و این کار توسط متخصص تعمیرات نرم افزار باید انجام شود و گاهی نیاز به دستگاه های مخصوص سخت افزاری مانند باکس های تعمیرات نرم افزار موبایل و تبلت می باشد. ( پس کارآموزان ما جز متخصص ها هستند).

فلش کردن (Flashing) 

حافظه Rom بکار رفته در موبایل و تبلت ها، حافظه ای شبیه حافظه های بکار رفته در فلش مموری ها و یا کارت حافظه ها هستند که سرعت و عملکرد بهتری برای اجرای سیستم عامل نسبت به آنها دارند و معمولا بر روی مادربرد دستگاه لحیم شده اند و در دستگاه های جدید علاوه بر لحیم برای محکم تر شدن چسب هم خورده اند.به  جایگزین کردن و به عبارت دیگر پاک کردن حافظه فلش و ذخیره مجدد سیستم عامل بر روی آی سی حافظه فلش “فلش کردن ” نامیده می شود.

سیستم عامل های موبایل

برای اطلاعات بیشتر در مورد سیستم عامل های موبایل سری به این لینک بزنید

بیان عبارت ROM به عنوان سیستم عامل

زمانی که رام به گوشی های هوشمند و تبلت ها آمد، عبارت رام به فرمور ذخیره شده در دستگاه و فایلی که به منظور جایگزینی نسخه دیگر فرمور با نسخه موجود در حافظه فراهم شده بود، گفته می شد. این فایل با روش خاصی بر روی حافظه ذخیره می شد. بنابراین دانلود رام به معنی دانلود فایل firmware ای است که آماده نصب بر روی موبایل و جایگزینی آن با نسخه فعلی می باشد.

انواع ROM

برخلاف اغلب سیستم عامل های دسکتاپ، سیستم عامل های موبایل دارای تنوع روش نصب هستند که به دسته های زیر تقسیم می شوند.

Truly Stock ROMs /firmware یا رام/ فرمور های استاک(استوک) یا رسمی(قانونی)

فرمورهای رسمی به صورت قانونی و از شرکت سازنده بخوص برای یک دستگاه بخصوص ارایه می شوند.این روزها رام/فرمور های رسمی زمانی یافت می شوند که هم دستگاه و هم رام/فرمور توسط یک سازنده ارایه شده باشد . به عنوان مثال رام/فرمور های رسمی را می توان روی گوشی های موبایل اپل با سیستم عامل iOS یافت .سیستم عامل وب پالم و اندروید نیز بدون هیچ تغییری توسط بعضی کارخانه های سازنده ارایه می شود .

رام فرمور های کارخانه ای یا استاک رام/فرمور های اپراتوری

این نوع فرمور بر پایه یک سیستم عامل پیش فرض توسط کارخانه سازنده و یا اپراتور سرویس دهنده ارایه می شود که اغلب بهبود در رابط کاربری، برنامه های کابردی و همچنین زمانی که توسط اپراتورها ارایه شود اغلب محدودیت استفاده از سرویس اپراتورهای دیگر یا منطقه خاص را به دنبال دارد.و غالبا نصب فرمور غیره هم بر روی این دستگاه ها بسیار مشکل می باشد .

رام/فرمورهای سفارشی Custom ROM/firmware

اغلب توسعه دهندگانی که علاقه مند به شخصی سازی دستگاه های استاندارد شان هستند، نسخه توسعه یافته و دستکاری شده ای که ثمره کار خودشان است را به صورت رام/فرمور های سفارشی (شخصی) با دیگران به اشتراک می گذارند تا آنها هم لذت استفاده از آن را ببرند. به عنوان مثال رام های کاستوم اندروید نمونه های معروف و پرطرفدار فراوانی دارد.یاد دارم که سال ها پیش زمانی که توانستم ویندوز 98 را روی گوشی HTC ِدیزایر  که دارای سیستم عامل اندروید بود، و اندروید را بر روی HTC HD2 که دارای سیستم عامل ویندوز موبایل بود، تجربه کنم چقدر لذت بردم و ذوق زده شدم .

یکی از انجمن های بزرگ توسعه رام های کاستوم انجمن XDA-Developers  می باشد که سال هاست توسعه دهنگان در آن حضور دارند و رام های سفارشی را ارایه می دهند.

مقایسه رام های رسمی Stock و رام های سفارشی Custom

رام های رسمی و رام های سفارشی دارای مزایا و معایبی هستند.و انتخاب اینکه کدام را برگزینیم نیازمند بررسی زیادی است. در این قسمت به مقایسه آنها خواهیم پرداخت که در انتخاب درست رام به شما کمک می کند.پس بهتر است نگاهی به مزایا و معایب آنها بیاندازیم .

مزایا و معایب رام های رسمی (استاک)
مزایای رام های رسمی

فرمور رسمی حاصل تحقیق های فراوان فروشنده سیستم عامل، کارخانه سازنده موبایل و اپراتور سرویس دهنده موبایل  می باشد. بنابراین دارای مزایای زیر می باشد.

  • زمان انتشار  کاملا پایدار هستند
  • تقریبا تمامی باگ ها زمان ارایه نسخه آزمایشی و قبل از انتشار نسخه نهایی برطرف شده است
  • رام های رسمی پشتیبانی فروشنده سیستم عامل، کارخانه سازنده و اپراتور سرویس دهنده را به همراه دارد.
  • آپدیت ها به صورت خورکار توسط اپراتور ارایه می شود.
معایب رام های رسمی

در کنار مزایا رام های رسمی دارای معایب زیر می باشند:

  • آپدیت ها به صورت مکرر نمی باشند و به یک دوره زمانی محدود می گردند.
  • ارسال بازخوردهایی به صورت خودکار به کارخانه (اغلب در دستگاه های اپل) در صورت بروز هر مشکلی در مدت پردازش
  • دریافت پشتیبانی های رسمی می تواند پروسه ای خسته کننده باشد.
  • اگر کارخانه سازنده و توسعه دهنده سیستم عامل  یکسان نباشند(مانند گوشی های اندروید و ویندوز) ،هر اپدیت که توسط فروشنده سیستم عامل ارایه شود باید توسط کارخانه سازنده دستگاه یا اپراتور سرویس دهنده موبایل به منظور سازگاری با دستگاه ویرایش شود. و این قضیه ممکن است منجر به ماه ها تاخیر در اریه آپدیت شود.
  • بدتر از آن زمانی است که کارخانه ها تصمیم می گیرند تا دیگر آپدیت های رسمی برای دستگاه های قدیمی ندهند تا دستگاه های جدید محبوبیت بیشتری پیدا کنند.و کاربران قدیمی مجبورند در نسخه های قدیمی گیر کنند. که بسیاری از دستگاه های اندروید اینچنین هستند.
  • بعضی از توسعه دهندگان سیستم عامل ها، کارخانه ها یا اپراتورهای موبایل محدودیت هایی را از قفل کردن دستگاه روی سیم کارت اپراتور/ منطقه خاص گرفته تا غیر فعال کردن برخی کاربرد ها ( مانند اپراتور AT&T آمریکا) و دسترسی به روت اعمال می کنند.
مزایا و معایب رام های سفارشی(Custom)

رام های سفارشی به بدی یا خوبی کاری است که توسعه دهندگان بر روی آنها انجام داده اند.

مزایای رام کاستوم

مزایای کلیدی رام های سفارشی (کاستوم) به شرح زیر می باشد:

  • مهمترین مزیت، قابلیت انتخاب رام کاستوم دلخواه از میان هزاران رام کاستوم می باشد که هر کدام از آنها ویژگی های گوناگونی که در رام های رسمی نیست را پیشنهاد می دهند.
  • آپدیت مکرر – رام های کاستوم اغلب بر پایه جدیدترین رام های منتشر می شود و معمولا از رام های رسمی به روز تر می باشند.خصوصا در دستگاه های اندروید زمانی که توسعه دهندگان در حال پورت کردن رام جدیدی می باشند  این قضیه صادق است.
  • ارسال بازخورد برای گزارش دهی باگ ، پرسیدن سوال و … به آسانی پیام دادن در یک انجمن توسعه دهندگان است .
  • امکان استفاده از پشتیبانی در انجمن ها آسان است و علاوه بر توسعه دهندگان اصلی کاربران دیگر هم مایل هستند که پاسخگوی شما باشند و برای رفع مشکل به شما کمک کنند.
  • معمولا تمامی محدودیت ها در رام های سفارشی حذف شده اند. دانلود اپلیکیشن ها، اشتراک اینترنت موبایل برای کامپیوتر، دسترسی به روت، استفاده از دستگاه در هر منطقه بدون نیاز به دور زدن خودشان  فعال شده اند.
  • بهینه سازی و بهبود کارایی در بسیاری از رام های سفارشی(Custom) از نمونه های رسمی (Stock) بهتر انجام شده است و این باعث عملکرد سریعتر رام های سفارشی نسبت به رام های رسمی شده است . و کاربران را قادر به استفاده حداکثری از دستگاه خود می کند.
  • قابلیت اورکلاک (افزایش کلاک پالس پردازنده بیش از مقدار تنظیم شده توسط سازنده)  در برخی از رام های سفارشی تعبیه شده است که باعث افزایش سرعت دستگاه می شود.
  • گزینه های آندرولتینک (کاهش مصرف پردازنده از طریق کاهش ولتاژ آن به صورت پویا) موجود در رام های کاستوم باعث بهبود دوام باطری می شود.
  • گوشی های موبایل قدیمی که حافظه داخلی کمی دارند می توانند با استفاده از رام کاستوم و به کمک حافظه مموری کارت برنامه های بیشتری بر روی دستگاه خود نصب کنند.(به عنوان مثال می توان اچ تی دیزایر که حافظه داخلی حدود 150 مگابایت دارد را با کمک رام کاستوم به 2 گیگ فضای نصب برنامه رساند)

خوب با توجه به این همه مزیت آیا دلیلی برای استفاده از رام رسمی وجود دارد؟

معایب رام کاستوم

الزاما نه زیرا رام های کاستوم یا سفارشی معایبی هم دارند که به شرح زیر است:

  • بدلیل عدم تست گسترده قبل از انتشار، بسیاری از رام های سفارشی دارای باگ های بسیاری هستند که نصب یک رام سفارشی با فایل های حیاتی معیوب و یا فقدان فایل های حیاتی می تواند باعث بریک شدن دستگاه شما شود .
  • بعضی از رام هایی که از گوشی های دیگر پورت شده اند ممکن با برخی از سخت افزارهای دستگاه شما سازگاری نداشته باشد و در نتیجه قسمتهایی از آن کار نکند.(مثلا دوربین، سنسور و … از کار بیفتد)
  • برای نصب رام سفارشی معمولا مجبورید تنظیمات دستگاه خود را به حالت تنظیمات کارخانه برگردانید و اطلاعاتتان را از دست بدهید و از اول شروع کنید.خوشبختانه امکان تهیه پشتیبان از شماره ها، پیام ها و … وجود دارد اما گاهی ممکن است بازیابی فایل پشتیبان در برخی از رام های کاستوم امکان پذیر نباشد( این مشکل را خودم بارها تجربه کرده ام)
  • پروسه نصب ممکن است به خودی خود اسباب زحمت باشد و ممکن است نیاز به روت کردن دستگاه وجود داشته باشد ( که معمولا ضروری است و همچنین ممکن است نیاز به کارهای دیگر مثل S-off و … نیز باشد)
  • نصب رام کاستوم اغلب باعث از دست رفتن گارانتی دستگاه می شود.
  • نصب رام کاستوم در گام اول نیاز به روت کردن دارد. هرچند روت کردن بیشتر دستگاه ها کار ساده ای است اما در برخی از دستگاه ها ممکن است کار سخت و پیچیده ای باشد و چنین کار پیچیده ای ممکن است به بریک شدن دستگاه شما منجر شود.
چگونه رام رسمی (Stock ) یا سفارشی (Custom) را انتخاب کنیم ؟

انتخاب رام رسمی یا کاستوم یکی از چالش هایی است که با آن روبرو هستیم . اگر رام رسمی نصب شده بر روی دستگاه شما تمامی نیازهای شما را برآورده می کند و سرعت خوبی هم دارد، هیچ دلیلی برای نصب رام کاستوم و دور زدن امنیت گوشی و تحمل خطرهای آن زمان نصب وجود ندارد.

اگر از دست رفتن ضمانت گوشی و یا تحمل ریسک دور زدن امنیت مانع شما نیست و علاقه مند به تجربه محیط کاربری جدید و سفارشی سازی دستگاه خود هستید و یا از سرعت، فضای کم نصب برنامه و… تنها راه نصب رام کاستوم است.

برای دستگاه های با سیستم عامل iOS ( گوشی ها و تبلت های اپل) ، به جای عبارت رام معمولا از عبارت IPSW استفاده می شود. رام های سفارشی iOS معمولا با استفاده از رام رسمی IPSW توسط خودتان ساخته می شوند در نتیجه این شما هستید که تصمیم می گیرید که چه چیزی بر روی رام سفارشی باشد و چه چیزی نباشد.اغلب IPSW سفارشی ساخته شده غالبا بسیار شبیه IPSW رسمی است به استثنای اینکه آنلاک و جیلبریک شده است و اپلیکیشن Cydia بر روی آن نصب گردیده است .اگر دستگاه شما انلاک است و با روش های دیگر می توانید آن را جیلبریک کنید، دلیلی برای نصب IPSW کاستوم و دردسرهای وجود ندارد.

ساخت رام های سفارشی ویندوزفون هم شباهت زیادی به ساخت رام های سفارشی IPSW دارد با این تفاوت که پروسه جیلبریک با نصب چند اپلیکیشن اضافی انجام می گردد.

با توجه به رام های کاستوم فراوان و متنوعی برای اندروید با رابط های کاربری و محیط های گوناگونی برای دستگاه های اندروید پیشنهاد می شود نصب رام کاستوم بسیار وسوسه برانگیز است.

چگونه رام کاستوم صحیح انتخاب کنیم؟

از آنجایی که رام های زیادی برای دستگاه های اندروید وجود دارد، انتخاب بین آنها چندان هم آسان نیست و این سوال همیشه در انجمن ها مطرح می شود که کدام رام برای دستگاه موبایل یا تبلت ما مناسب است؟ و هیچ وقت هم جواب کلی و عمومی ای برای آن وجود ندارد. مثلا اگر در یک انجمن بپرسید که چه رامی بهترین رام برای گوشی یا تبلت من است ؟ جواب های مختلفی را با توجه به سلایق مختلف خواهید شنید. بهترین راه مطالعه زیاد درباره خصوصیات رام های مختلف و از همه مهمتر مطالعه نظرات کاربران است . قبل از نصب رام کاستوم مطمئن شوید که آن رام گوشی شما را بریک نمی کند و یا راه احیای آن وجود دارد.

قفل شبکه (قفل سیم کارت) چیست ؟

اپراتورهایی که گوشی ها را به دلیل جذب و ترغیب مشتری به استفاده از آن اپراتور با قیمت ارزان تر ارایه می کنند، گوشی را به صورت نرم افزاری بر روی اپراتور مربوطه قفل می کنند تا استفاده از سیم کارت اپراتورهای دیگر بر روی گوشی مربوطه امکان پذیر نباشد. در صورتی که کاربر سیم کارت دیگری بر روی گوشی مربوطه بگذارد با پیغامی مبنی بر وارد کردن کد محدودیت Enter restriction Code یا معتبر نبودن سیم کارت (sim not valid) مواجه می شود.

HUAWEI NCK چیست؟

کد قفل شبکه موبایل و تبلت های هواوی است.NCK برگرفته از Network Control Key  می باشد. برای باز کردن این قفل باید کد NCK Unlock را از شرکت سازنده خریداری کرد که در اغلب موارد روش هایی که توسط باکس و دانگل ها ارایه می شوند مقرون به صرفه تر هستند.

EFS چیست؟

بر گرفته شده از نام فولدری در دستگاه های اندرویدی سامسونگ می باشد که فولدری بسیار حساس و پنهان در میان فایل های سیستمی می باشد و برای عملکرد گوشی هوشمند لازم می باشد. یکی از مهمترین اطلاعات این فولدر اطلاعات مربوط به شناسه جهانی تجهیزات سیار یا همان IMEI می باشد که در تمامی گوشی ها با زدن کد های به ترتیب از چپ به راست *#06# (شروع از ستاره) قابل رویت می باشد و همچنین مک آدرس (MAC Address) ، MEID،  ESN  و مدار رادیویی گوشی هوشمند  .

MEID Mobile Equipment Identifier چیست؟

معرف تجهیزات سیار : کدی است پانزده رقمی شبیه به کد IMEI  ولی برمبنای 16 (هگزا دسیمال

آموزش تخصصی تعمیر موبایل و تبلت در شیراز

آموزشگاه تعمیر موبایل و تبلت بی‌اذیّت

منوی توسعه دهندگان در سیستم عامل اندروید چیست و چگونه می توان آن را فعال کرد؟

منوی توسعه دهندگان یا Developer Option منویی است که در آن امکاناتی برای توسعه دهندگان(Developers)فراهم شده است که آنها از طریق آن می توانند دستگاه را بررسی کرده و یا اشکال زدایی کنند.این منو در حالت عادی پنهان و غیرفعال است .

چگونه Developer Option را فعال کنیم ؟

برای فعال سازی منوی توسعه دهندگان به تنظیمات گوشی می رویم و در قسمت درباره دستگاه شماره ساخت پیدا می کنیم و هفت بار بر روی آن کلیک می کنیم . پس از بازگشت به تنظیمات، می توانید منوی توسعه دهندگان را مشاهده کنید.

Setting/About/Build number

Boot loader چیست؟

Boot loader رامیتوان بخش یا نرم افزاری دانست که پیش از رام اصلی اجرا میشود. Boot loader به دستگاهتان میفهماند که اطلاعات مورد نیاز به منظور اجرای رام اصلی را از کجا دریافت کند.

OEM چیست؟

Original Equipment Manufacturer این کد در واقع قفل بوت لودر در دستگاه ها می باشد .

پارتیشن TA چیست ؟

دستگاه های SONY XPERIA تمامی اطلاعات با ازرش خود را اعم از وضعیت warranty، ِکلید های DRM و غیره را در پارتیشن TA ذخیره می کنند . این پارتیشن در برخی از نسخه های اندروید قابلیت تهیه پشتیبان را دارد.در صورتی که بوت لودر دستگاه را باز کنید این پارتیشن فرمت می شود و قابلیت های فوق از کار می افتد.

DRM Keys چیست ؟

DRM Keys کلید های منحصر بفردی هستند که برای راه اندازی قابلیت های پیشرفته ای برای دستگاه های سونی نظیر BIONZ image Processor و X-Reality و … بکار می رود . با انلاک بوت لودر دستگاه این کلیدها از کار می افتد و قابلیت های ذکر شده هم از دست می رود. برای تعمیر این بخش ابزاری به نام DRM Fix  وجود دارد.

خودآزمایی
نمونه سوالات آزمون فنی و حرفه ای 

1. چگونه DEVELOPER OPTION را فعال کنیم ؟

 
 
 
 

2.

OEM چیست؟
 
 
 
 

3. از مزایای رام کاستوم چیست؟

 
 
 
 

4. از مزایای رام رسمی چیست؟

 
 
 
 

5. از معایب رام رسمی چیست؟

 
 
 
 

6. از معایب رام کاستوم چیست؟

 
 
 
 

7. ROMمخفف چیست؟

 
 
 
 

8. سیستم عامل موبایل در کجا ذخیره میشود؟

 
 
 
 

9. پوشه EFS در چه نوع گوشیهایی موجود است؟

 
 
 
 

10. یکی از مزایای رام رسمی کدام است؟

 
 
 
 

مراجع

با اطلاعاتی که الان دارید دیگر به دنیای رام های کاستوم گام نهادید و چند مرجع را برای سفارشی سازی دستگاه خود به شما معرفی می نماییم.

برای دستگاه های اندروید لینک زیر شامل چند لینک بسیار مفید است که نحوه نصب رام های کاستوم، آموزش روت ، و چند منبع برای یافتن رام های کاستوم به ارایه گردیده است و دو رام به انتخاب ما رام Cyanogen و MIUI ld fhan که برای شروع کافیست .( لینک فوق انگلیسی است و ان شاالله اگر فرصت شد در آینده آنها را نیز ترجمه خواهم کرد.)

برای ویندوزفون 7 (و از نظر من برای تمامی ورژن ها)انجمن XDA-Developers بهترین جا برای بدست آوردن هر آنچه به آن نیاز دارید است. از آنجایی که برای مالکان دستگاه های اپل آیفون ها، آیپد ها و … ابزار ها و روش های متنوعی بر مبنای بیس باند و ورژن iOS دستگاه، اریه شده است از کلمات کلیدی گفته شده برای جستجو و یافتن روش ها و رام های کاستوم آن استفاده کنید.

با آرزوی موفقیت برای شما عزیزان

ترجمه،تغییر و تالیف  : مهندس مجتبی بی‌اذیّت

منابع

What Is Meant By Firmware, Stock & Custom ROMs And Flashing [Guide]

http://rescueroot.com/android/how-to-back-up-efs-on-samsung-devices

https://en.wikipedia.org/wiki/Mobile_equipment_identifier

enemad-logo