آموزش کار با مولتی متر و تست قطعات الکترونیکی

Table of Contents

مقدمه

یکی از پرکاربردترین ابزارهای اندازه گیری در الکترونیک، مولتی متر می باشد. دلیل استفاده از نام مولتی متر چند کاره بوده این دستگاه است . مولتی مترهای قدیمی فقط قادر به اندازه گیری آمپر، اهم و ولت بودند که به آنها ((آوو متر )) نیز گفته می شد. امروزه مولتی متر ها قابلیت های بیشتری مانند تست دیود، تستر hfe ترانزیستور و … دارند . در این آموزش نحوه کار با مولتی متر و تست قطعات الکترونیکی را برای شما شرح خواهیم داد .لازم به ذکر است که این آموزشها به طور کاملا عملی در کلاس انجام می شود .

انواع مولتی متر

مولتی متر های دیجیتال
شکل ظاهری نمونه ای از مولتی متر دیجیتال

آموزش تخصصی تعمیر موبایل و تبلت – آموزشگاه بی‌اذیت

انواع مولتی متر دیجیتالی
مولتی Auto Range

در این نوع مولتی متر محدوده اندازه گیری به صورت خودکار انتخاب می شود و کاربر باید تنها  نوع اندازه گیری را انتخاب کند. مثلا

مولتی متر Manual Range

در این نوع مولتی متر کاربر باید محدوده اندازه گیری را به طور دستی انتخاب کند . مثلا اگر محدوده های 200 – 2K -20K-2M-20M اهم برای اندازه گیری روی قسمت اهم متر دستگاه نوشته شده باشد کاربر برای اندازه گیری یک مقاومت 1500 اهم باید مولتی متر را روی 2K قرار دهد زیرا 1500 اهم از 200 بیشتر و از 2K کمتر می باشد.

آموزش کار بامولتی متر دیجیتال Auto Range HIOKI

آموزش فوق تخصصی الکترونیک

 

مولتی متر فوق یک مولتی متر رنج خودکار می باشد و متعلق به شرکت Hioki  ژاپن که از معروف ترین شرکت ها است . کار با این مولتی متر بسیار ساده است . در مرحله اول قسمت ها و حالت مختلف مولتی متر را شرح می دهیم و نهایتا به نحوه اندازه گیری و تست قطعات می پردازیم.

شماره 1 : در ضورتی که سلکتور شماره 6 را روی این حالت قرار دهیم دستگاه خاموش می شود .

شماره 2 : حالت اندازه گیری ولتاژ DC یا مستقیم است.

شماره 3 : حالت اندازه گیری ولتاژ AC یا متناوب است .

شماره 4 : حالت اندازه گیری مقاومت می باشد.

شماره 5 : حالت تست اتصال کوتاه ( تست بازر ) می باشد.

شماره 6 : کلید انتخاب حالات مختلف است.

شماره 7 : پروب های مولتی متر است.

آموزش کار با مولتی متر رنج خودکار و دستی VICTOR VC-97
شکل ظاهری مولتی متر VICTOR VC-97
آموزش تعمیر موبایل و تبلت در استان فارس

آموزش کار با مولتی متر دیجیتال VICTOR-VC97

این مولتی متر امکانات بیشتری نسب به مولتی HIOKI ای که در همین صفحه معرفی شد دارد هر چند کیفیت ساخت آن بسیار پایین تر می باشد .

شرح قسمت های مختلف مولتی متر دیجیتال  VICTOR-VC97

شماره 1 : در ضورتی که سلکتور شماره 16 را روی این حالت قرار دهیم دستگاه خاموش می شود .

شماره 2: حالت اندازه گیری ولتاژ در حد میلی ولت

شماره 3 : حالت اندازه گیری ولتاژ AC یا متناوب

شماره 4 : حالت اندازه گیری ولتاژ DC یا مستقیم

شماره 5 : حالت اندازه گیری مقاومت

شماره 6: حالت تست دیود

شماره 7 : حالت تست اتصال کوتاه ( تست بازر )

شماره 8 : حالت اندازه گیری ظرفیت خازن و تست آن

شماره 9 : حالت اندازه گیری فرکانس

شماره 10: حالت اندازه گیری hfe ترانزیستور

شماره 11 : حالت اندازه گیری دما

شماره 12 : حالت اندازه گیری جریان در حد میکروآمپر ( میکرو آمپر متر)

شماره 13 : حالت اندازه گیری جریان در حد میلی آمپر

شماره 14 : حالت اندازه گیری جریان حداکثر تا 10 آمپر

شماره 15 : در صورتی که سلکتور شماره 16 را روی این حالت قرار دهیم دستگاه خاموش می شود .

شماره 16 : کلید انتخاب حالات مختلف

شماره 17 : در حالت اندازه گیری فرکانس اگر این دکمه را فشار دهیم

شماره 18 : انتخاب محدوده اندازه گیری به صورت دستی یا خودکار

شماره 19 : هنگامی که نیاز باشد تفاضل دو اندازه گیری را بدست آوریمٍ ، ابتدا اندازه گیری اول را انجام می دهیم، سپس کلید REL را فشار می دهیم حال اگر اندازه گیری دوم را انجام دهیم عدد نمایش داده شده روی صفحه تفاضل اندازه گیری اول و دوم خواهد بود.

شماره 20 : عدد نمایش داده شده روی صفحه را ثابت نگه می دارد تا با جدا کردن پروب ها بتوانیم آن را یادداشت کنیم.

شماره 21 : در حالتی که بخواهیم جریان را تا حداکثر 10 آمپر اندازه گیری کنیم، باید پروب قرمز (مثبت ) را در این پورت قرار دهیم.( کلید سکلتور باید روی 10A باشد)

شماره 22 : برای اندازه گیری جریان حداکثر تا 400 میلی آمپر پروب قرمز را در این پورت قرار می دهیم

شماره 23 : پروب مشکی در این حفره قرار می گیرد .

شماره 24 : برای اندازه گیری ولتاژ، فرکانس، ظرفیت خازن، تست اتصال کوتاه با تست بازر پروپ قرمز را در این حفره قرار می دهیم

نکته ! پروب قرمز به عنوان مثبت و پروب مشکی به عنوان منفی در اندازه گیری ها می باشد.

آموزش تصویری کار با مولتی متر دیجیتال VC97

 

“>

” data-mce-href=”http://

“>دانلود آموزش تصویری اندازه گیری ولتاژ DC

مولتی متر های آنالوگ

مولتی مترهای آنالوگ یا عقربه ای برای نمایش مقدار اندازه گیری شده از گالوانومتر و عقربه آن بر روی یک صفحه مدرج استفاده می کنند.

شکل زیر نمونه مرغوبی از مولتی عقربه ای می باشد.

مولتی متر عقربه ای HIOKI

مثالی برای روش اندازه گیری مقاومت با مولتی متر عقربه ای HIOKI

فرض کنید می خواهیم یک مقاومت 1000 اهم را با مولتی متر هیوکی شکل بالا اندازه گیری کنیم . ابتدا باید کلید سلکتور را در حالت اهم قرار دهیم یعنی قسمت سبز رنگ . پروب مشکی را در COM و قرمز را در + قرار می دهیم . اگر به صفحه مولتی متر دقت کنید نوار مدرجی به رنگ سبز مشاهده می فرمایید که به صورت لگاریتمی درجه بندی شده است یعنی سمت راست فواصل بین اعداد زیاد و سمت چپ کم است .در نتیجه هر چقدر عقربه به سمت چپ نزدیکتر باشد دقت اندازه گیری پایین تر است . پس بهتر است هنگام انتخاب محدوده ضریب را طوری انتخاب کنیم که عقربه به سمت راست نزدیکتر باشد . فرض کنید که ضریب X1 را انتخاب کنیم در نتیجه اگر مقاومت یک کیلو اهمی سالم باشد عقربه حرکت کمی خواهد داشت و روی 1K قرار می گیرد.اگر X100 را انتخاب کنیم عقربه روی عدد 10 قرار می گیرد و اگر X 1K را انتخاب کنیم عقربه روی عدد 1 قرار می گیرد.

اندازه گیری مقدار مقاومت با اهم متر(مولتی متر) دیجیتال

اگر مولتی متر از نوع دیجیتال رنج خودکار باشد مانند مولتی متر های همین صفحه کافیست حالت اهم را انتخاب کنیم و دو پروب مولتی متر را به دو پایه مقاومت متصل کنیم .و اگر مولتی متر از نوع رنج دستی باشد باید رنجی را انتخاب کنیم که از مقدار مقاومتی که می خواهیم اندازه گیری کنیم بزرگتر باشد.

نکته شماره 1

برای اندازه گیری و تست قطعات باید حتما آنها را از مدار خارج کرد زیرا وقتی که بخواهیم یک قطعه را تست یا اندازه گیری کنیم، اگر آن قطعه در مدار باشد یعنی به قطعات دیگر نیر متصل شده است و این موجب خطا در تست و یا اندازه گیری خواهد شد.خوب اینجا این سوال پیش می آید که آیا این امکان وجود دارد که تک تک قطعات را از مدار خارج کنیم و تست کنیم ؟؟؟؟ مخصوصا که در موبایل این مطلب با مشکلات و ریسک فراوانی همراه است. جواب این است که معمولا مجبوریم قطعه را در مدار تست کنیم و در صورت مشکوک بودن از مدار خارج کنیم و مجددا آن را تست کنیم .

نکته شماره 2

برای تست مقاومت نباید هر دو پایه مقاومت به دست ما اتصال داشته باشد(نگه داشتن یک پایه با دست مانعی ندارد . در این صورت مقاومت بدن ما با مقاومتی که می خواهیم آن را اندازه گیری کنیم موازی شده و مقدار اندازه گیری شده برابر مقاومت معادل موازی آن دو خواهد بود.

نحوه تست  مقاومت

همانطور که می دانید مقاومت های ثابت دارای یک مقدار نامی و درصد خطا می باشند . ابتدا محدوده مجاز را با توجه به درصد خطا و مقدار نامی محاسبه می کنیم .فرض کنید یک مقاومت یک کیلو اهم با پنج درصد خطا در اختیار داریم.5 درصد هزار اهم برابر 50 اهم می باشد . در نتیجه مقدار واقعی (مقدار مجاز) باید بین 950 تا 1050 اهم باشد .یعنی یکبار 50 را به 1000 اهم اضافه و یکبار آن را از 1000 اهم کم می کنیم . سپس مقدار اندازه گیری را بررسی می کنیم اگر در محدوده مجاز بود مقاومت سالم است . مثلا مقدار 980 اهم برای این مقاومت قابل قبول می باشد.

آموزش تصویری نحوه اندازه گیری و تست مقاومت

دانلود فیلم آموزشی نحوه اندازه گیری و تست مقاومت

نحوه تست VDR

از آنجا که در اغلب موارد حداقل ولتاژ عملکرد VDR های بکار رفته در موبایل و تبلت از ولتاژ باتری مولتی مترها بالاتر است لذا اگر مقاومت این قطعه را با اهم متر اندازه گیری کنیم، باید اهم خیلی زیاد(در حد چند ده کیلو اهم به بالا ) یا اتصال باز نشان دهد.

نحوه تست LDR

برای تست LDR دو پروب اهم متر را به دو پایه آن متصل می کنیم ، با تاریک کردن سطح سنسور مقاومت آن افزایش می یابد و با روشن کردن آن مقاومت آن کاهش می یابد

نحوه تست مسیرهای مدار چاپی

برای تست مسیرهای مدارچاپی (PCB) دو روش وجود دارد :

روش تست مسیر های مدار چاپی با اهم متر

مولتی را در حالت اندازه گیری مقاومت قرار می دهیم و دو پروب آن را به ابتدا و انتهای مسیری که می خواهیم اتصال آن را بررسی کنیم متصل می کنیم اگر مقاومت نزدیک به صفر نشان داد ، اتصال مسیر مدارچاپی برقرار است.

روش تست مسیر های مدار چاپی با حالت تست اتصال کوتاه صوتی

مولتی را در حالت تست اتصال کوتاه(تست بازر)  قرار می دهیم و دو پروب آن را به ابتدا و انتهای مسیری که می خواهیم اتصال آن را بررسی کنیم متصل می کنیم اگر صدای بوق شنیده شد، اتصال مسیر مدارچاپی برقرار است.

نحوه تست خازن

برای تست خازن دو پارامتر باید بررسی شود پارامتر اول نشتی خازن که مربوط به عایق دی الکتریک آن است .

نحوه تست نشتی خازن با مولتی متر

ابتدا مولتی متر را بر روی حالت اهم قرار می دهیم سپس یک لحظه دو پایه خازن را به هم متصل می کنیم (این کار برای خازن های کوچک مشکلی ندارد اما برای خازن های بزرگ باید آنها را با روش دیگری تخلیه کرد) و آن را تخلیه می کنیم. در مرحله بعد دو پراپ مولتی متر را به دو پایه خازن متصل می کنیم عددی بر روی نمایشگر مولتی متر ظاهر می شود که مدام در حال افزایش است و سر انجام باید این عدد به بی نهایت برسد. در این صورت خازن نشتی ندارد .

در چه صورت خازن نشتی دارد و معیوب است؟

در صورتی که اهم متر عدد ثابتی را نشان دهد خازن خراب است.مخصوصا اگر اهم متر اتصال کوتاه نشان دهد

نکته!

خازن های با ظرفیت های بالا روند افزایش عدد نمایش داده شده خیلی کند است که باید از محدوده های پایین تر به منظور تست استفاده کرد.

نحوه تست و اندازه گیری ظرفیت خازن

برای اندازه گیری ظرفیت خازن باید از مولتی متری استفاده کنیم که قادر به اندازه گیری ظرفیت خازن باشد و یا از دستگاه خازن سنج استفاده کنیم . فرض کنید می خواهیم ظرفیت یک خازن را با مولتی متر VICTOR که در همین آموزش قسمت های مختلف ان را شرح دادیم اندازه گیری کنیم . ابتدا کلید سلکتور را روی حالت اندازه گیری ظرفیت خازن (حالت شماره 8) قرار می دهیم . خازن را تخلیه می کنیم و دو پایه آن را به دو پروب مولتی متر متصل می کنیم و عدد نمایش داده شده روی صفحه را می خوانیم و این عدد را با مقدار نوشته شده روی خازن یا نقشه مقایسه می کنیم. دقت کنید پروب مشکی باید در حفره شماره 23 و پروب قرمز باید در حفره شماره 24 شکل قرار گیرد.

 

نحوه تست دیود

برای تست دیود بهترین راه استفاده از حالت تست دیود می باشد، اگر مولتی متر را در این حالت قرار دهیم و پروب منفی را به کاتد و پروب مثبت را به آند متصل کنیم مولتی متر باید عدد نشان دهد ، اگر عدد نشان داده شده بین 0.5 تا 0.7 دیود ازجنس سیلیسیوم است و اگر بین 0.2 تا 0.3 بود دیود از جنس ژرمانیوم می باشد، در این وضعیت ما دیود را در بایاس مستقیم تست کرده ایم .اکنون برای تست دیود در بایاس معکوس جای پروب ها را برعکس می کنیم ، اگر مولتی متر اتصال باز نشان داد ، دیود سالم است .

خلاصه تست دیود

دیود باید از یک طرف راه بدهد و از طرف دیگر راه ندهد

علائم خرابی دیود

دیودی که از دو طرف عدد نشان می‌دهد و یا از هردو‌ طرف اتصال باز نشان می دهد خراب است.

آموزش تصویری تست دیود

 

دانلود فیلم آموزشی تست دیود

دانلود فیلم آموزش تست دیود

نحوه تست LED

از آنجا که امروزه دیود های نورانی یا همان LED ها با ولتاژ های کاری بسیار متنوعی ساخته می شوند، برای تست آنها باید با توجه به ولتاژ کاری قطعه و با توجه به رعایت جهت مثبت و منفی آن به کمک منبع تغذیه LED را روشن کنیم که روشن شدن آن به معنی سالم بودن آن است.

نحوه اندازه گیری فرکانس 

اغلب مولتی متر های دیجیتالی  قابلیت اندازه گیری فرکانس را هم دارند . اندازه گیری فرکانس کار بسیار ساده ای است و کافیست مولتی متر را به صورت موازی با دو نقطه ای که قرار است فرکانس آن را اندازه گیری کنیم قرار دهیم. نکته ای که باید به آن توجه داشت این است که حتما در دفترچه راهنمای مولتی متر ولتاژ تحمل آن را در حالت اندازه گیری فرکانس مطالعه کنید زیرا اعمال ولتاژ زیاد می تواند باعث خرابی مولتی متر شود.

آموزش تصویری اندازه گیری فرکانس (برق شهری)

 

 

نحوه تست فیوز با تست اتصال کوتاه صوتی

همانطور که می دانید داخل فیوز یک سیم است و بررسی اتصال کوتاه بودن دو پایه آن سلامت فیوز قابل بررسی است . مولتی متر را بر روی حالت تست اتصال کوتاه قرار می دهیم و دو پروب آن را به دو پایه فیوز قرار می دهیم در صورتی که صدای بوق شنیده شود ، فیوز سالم است و در غیر اینصورت فیوز خراب است.

نحوه تست فیوز با اهم متر

اهم فیوز را اندازه گیری می کنیم باید تقریبا صفر باشد .

نحوه تست سلف

تست سلف های کوچک همانند تست فیوز است . اما سلف های بزرگ هنگام تست با اهم متر باید مقاومت نشان دهند که این مقاومت با قطر سیم پیچ آنها نسبت عکس و با تعداد دور سیم پیچ نسبت مستقیم دارد .

نحوه تست ترانزیستور BJT

ویدیوی آموزش تست ترانزیستور 

 

ابتدا مولتی متر را بر روی حالت تست دیود  قرار می دهیم وبه روش آزمون و خطا پایه های آن را می یابیم.پایه ای که اهم کمتری نسبت به بیس نشان می دهد پایه کلکتور است.پایه ای که اهم بیشتری نسبت به بیس نشان می دهد پایه امیتراست.

نحوه تشخیص NPN و یا PNP بودن ترانزیستور دو قطبی BJT

اگر پایه بیس با پراپ مشکی مولتی متر دیجیتال پیدا شود ترانزیستور از نوع مثبت (PNP)است  و اگر پایه بیس با پراپ قرمز مولتی متر دیجیتال پیدا شود ترانزیستور از نوع منفی (NPN) است .

آموزش اندازه گیری دما توسط مولتی متر

از جمله قابلیت های بسیاری از مولتی مترهای دیجیتال اندازه گیری دما می باشد، برای اندازه گیری دما توسط مولتی متر  به یک سنسور دما نیاز داریم. این سنسور معمولا در جعبه مولتی متر موجود است .برای مثال برای اندازه گیری دما با مولتی متر VC97 ابتدا دو پروب مربوط به سنسور را به COM و TEMP متصل می کنیم و مولتی متر را در حالت شماره 11 قرار می دهیم . و نوک سنسور را در محلی که می خواهیم دمای آن را اندازه گیری کنیم قرار می دهیم .در نهایت دمای اندازه گیری شده روی صفحه دیجیتال مولتی متر نمایش داده می شود.پیشنهاد می کنم که ویدیوهای آموزشی را حتما تماشا فرمایید.

ویدیوی آموزش اندازه گیری دما توسط مولتی متر

 

نحوه تست ترانزیستور اثر میدانی FET

 

ادامه دارد

enemad-logo